رایزن فرهنگی ایران در ایتالیا گفت: از نگاه ایتالیایی‌ها، ایران یک کشور صاحب تمدن دیرینه و چندهزار ساله است و آنان شباهتهای زیادی بین تمدن رم قدیم و تمدن ایرانی قائلند.
بر اساس این اظهارات، مستندسازی و دریافت تجربیات و مشاهدات رایزنان فرهنگی و آگاهی از اقدامات آنان یکی از کارهایی است که می تواند روابط و مناسبات فرهنگی بین ایران و سایر کشورها را بهبود بخشیده و از این رهگذر دستاورهای موثرتری را در مواجه با یک فرهنگ غیرخودی را به ارمغان آورد.
آنچه در ادامه می آید گفت و گو با “محمدتقی امینی” رایزن فرهنگی ایران در ایتالیا و توضیحات ایشان در مورد چالش های خود به عنوان یک رایزن فرهنگی، شرایط و رویکردهای فرهنگی کشور ایتالیا، شناخت این کشور از ایران و موضوعاتی از این دست است.
- مهمترین چالش هایی که به عنوان یک رایزن فرهنگی با آن روبرو هستید چه هستند؟
دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ایتالیا به عنوان یک ابزار کارآمد، زمینه ساز ارتقای سطح مناسبات فرهنگی است. این عامل مهم، از طریق گسترش مبادلات فرهنگی – هنری، توسعه همکاریهای علمی- آموزشی، تعامل با نخبگان، آموزش زبان، بسترهای مناسب درک متقابل از یکدیگر را فراهم می آورد.
ایران و ایتالیا از قدیمی‌ترین تمدن‌های بشری هستند و همواره به عنوان دو مهد فرهنگ و تمدن در دو منطقه خاورمیانه و مدیترانه سهم به‌سزایی در ارتقای سطح فرهنگی جوامع پیرامونی خود داشته‌اند. دو کشور همچنین نقش بسیار مهمی در معرفی و گسترش دو دین ابراهیمی در طول قرن‌های گذشته ایفا کرده‌اند.
در بعد خارجی، یکی از چالش‌های اصلی در حوزه فرهنگی، فشار ناشی از اعمال تحریم‌هاست که اجماع عمومی در خصوص اعمال آن به پشتوانه تصویر تحریف شده در اذهان عمومی صورت می‌پذیرد و برون شد از آن، جز با تحریف‌زدایی مقدور نخواهد بود. همچنین ایجاد ایران و اسلام هراسی و تبلیغات منفی توسط رسانه های غربی است.
در بعد داخلی, عدم وجود رابطه ارگانیک میان سازمان‌های موجود و نارسایی در همکاری، همگرایی ، هماهنگی و هم افزایی فعالیت های فرهنگی دستگاه های مختلف در داخل کشور در جامعه میزبان از جمله مواردی است که نیازمند به بازسازی دارد؛ عدم تناسب ساختار، اختیارات، سرمایه انسانی و منابع ، متناسب با مأموریت حاکمیتی و تخصصی، عدم تناسب کیفیت کالا ها و خدمات فرهنگی تولید شده با ویژگی ها و نیازهای جامعه میزبان و ناتوانی دستگاههای پشتیبان از اجرایی سازی توافقات و تعهدات از جمله مشکلات در این زمینه است.
- تاثیر یک رایزن فرهنگی در پشیبرد اهداف دیپپلماتیک چیست؟
روایت گری موثر و جریان ساز از ایران و انقلاب با حمایت از برگزاری جشنواره ها، اهداء جایزه و المپیادهای منطقه ای، اهتمام خاص در زمینه زبان و ادب فارسی، ایرانشناسی و اسلام شناسی، اهتمام به معرفی مفاخر فرهنگی، آداب، رسوم و غذای ایرانی، توسعه امتداد بین المللی، خدمات سکوهای ایرانی با تأکید بر مشارکت طرف های خارجی، می تواند بستر دیگر فعالیت ها را فراهم سازد. برای پیشبرد این تعاملات، نقش رایزن فرهنگی از اهمیت بالایی برخوردار است. البته باید توجه داشت که کشورهای اتحادیه اروپا همواره تصمیماتی جمعی را در موضوعات مختلف فرهنگی و سیاسی و اقتصادی اتخاذ می کنند و کشور ایتالیا در بخش های کلان، مستثنی نیست.
طبیعتاً دو ملت با این سابقه دیرینه تاریخی از ظرفیت‌های گسترده و فراوانی برای توسعه مناسبات و تعاملات برخوردار هستند. خوشبختانه، نگاهی به تاریخ روابط دوجانبه ایران و ایتالیا نیز بیانگر همین احساس قرابت و درک اشتراکات متعدد تاریخی، مذهبی و فرهنگی است.
رایزن فرهنگی، نقطه وصل ارتباطات و تعاملات فرهنگی، تقویت همکاری در آموزش، تحقیق، علوم و فناوری بین کشور مبدا و مقصد در کشور میزبان، با دستگاه های فرهنگی داخل کشور است. تسهیل روابط فرهنگی، استفاده از فرصت های موجود و خلق ابتکار و خلاقیت یکی دیگر از قابلیت های رایزن فرهنگی است.
ارتقای سطح مناسبات فرهنگی از طریق تعامل با نخبگان و دانشگاهیان برای پیشبرد اهداف و منافع مشترک دو کشور و شناساندن ظرفیت‌های کشور مبدا، آنطور که شایسته و بایسته است از طریق رایزن فرهنگی به مخاطب منتقل می شود.
یکی از اهداف رایزنی فرهنگی معرفی و اصلاح تصویر درست ایران در ذهن جامعه میزبان با استفاده از فرصتها و بهره‌گیری از ابزارهای کارآمد، مبتنی بر برنامه ریزی و استفاده از ظرفیت های جامعه میزبان است.
- نگاه کشور ایتالیا به فرهنگ ایران چگونه است؟
یکی از بزرگترین و مهمترین سرمایه‌های موجود ایران در ایتالیا تصویر ذهنی مثبت در جامعه ایتالیا نسبت به ایران است.
نکته دیگر اینکه این مناسبات و تعاملات عمدتاً بر پایه فرهنگ، دوسویه بوده است. کمتر ملتی را می‌توان یافت که از حیث پیشینه و قدمت، دارای چنین دیرینگی و قدمت تاریخی در مناسبات و تعاملات با مردم ایران باشد.
عموم مردم ایتالیا کشور ایران را با سابقه تمدنی درخشان می شناسند و نسبت به ایران یک حسن ظن دیرینه دارند. از نگاه ایتالیایی‌ها، ایران یک کشور صاحب تمدن دیرینه و چندهزار ساله است و آنان قرابت‌های زیادی بین تمدن روم قدیم و تمدن ایرانی قائلند.
اینها نشانگر نوعی علاقه ذاتی ایتالیایی‌ها به ایران و فرهنگ آن است و هر کس از ایتالیا به ایران سفر می‌کند، چنان شیفته عظمت این فرهنگ می‌شود که حاضر به فراموشی آن نیست.
- نقش فرهنگ در رونق اقتصادی را چه می دانید؟
یقیناً ارزش های فرهنگی و فرهنگ به معنای عام و معرفی آن در جامعه میزبان در رونق اقتصادی نقش مهمی دارد اما نباید فراموش کرد که در صورت مطلوب بودن فضای سیاسی حاکم دو کشور، مراودات فرهنگی پیشران رونق اقتصادی است. از سوی دیگر، برقراری تعاملات اقتصادی بین دو کشور زمینه های مناسبی برای فعالیتهای فرهنگی بین آن دو فراهم خواهد کرد. در حقیقت نوعی همپوشانی هم دارد. در کشور ایتالیا فرهنگ و هنر جایگاه سترگی دارد، این مراودات بستر مناسبی را برای سایر فعالیت ها فراهم خواهد کرد.
- وضعیت بازار فرهنگی جامعه ایتالیا در پذیرش محصولات ایرانی چگونه است؟
ایتالیا از جمله کشورهایی است که در آن فرهنگ و هنر حضوری جدی داشته و سالانه رخدادها و جشنواره های مهمی در حوزه های مختلف با حضور کشورهای زیادی به صورت بین المللی در آن برگزار می شود. حضور و شرکت فعالان عرصه محصولات هنری، برای معرفی فرهنگ و تمدن ایران اسلامی در اینگونه رخدادهای بین المللی در ایتالیا، فرصت های منحصر به فردی را فراهم می نماید. از جمله این فرصتها و امکانات، معرفی و تبلیغات مناسب از سوی برگزارکنندگان هر برنامه، بدون ایجاد حساسیت، شاهد استقبال خوب مردم ایتالیا بوده است. علاوه بر این، امکان آشنایی و معرفی صنایع خلاق ایرانی در کشور ایتالیا برای مخاطبان جهانی خصوصا شرکت کنندگان نیز فراهم شده و فرصت های جدیدی را برای حضور در برنامه های مشابه فراهم می نماید. در این خصوص، همه ساله شاهد شرکت هنرمندان ایرانی و فعالان عرصه فرهنگی در جشنوارهای بین المللی که در ایتالیا برگزار می شود، هستیم.
در این رابطه، براساس قانون و در صورت توافق میان دو کشور، یقیناً برای فعالان این عرصه، تسهیلاتی فراهم خواهد شد.
- شباهت فرهنگی ایران و ایتالیا تا چه اندازه است و بر این اساس رسیدن به یک زبان فرهنگی به چه صورتی است؟
روحیات و خصوصیات فرهنگی مشترک بین دو ملت ایران و ایتالیا، زمینه ساز برقراری ارتباط آسان تر برای مراودات فرهنگی و هنری بوده و ظرفیت مناسبی برای کاربست دیپلماسی فرهنگی به شمار می آید. با توجه به چنین پتانسیل فرهنگی‌ای در این کشور که ریشه در تاریخ کهن آن دارد، بستر مناسب همکاریهای فرهنگی به خوبی فراهم است. میهمان نوازی، گشاده رویی، مهربانی و ارزش دادن به نهاد خانواده از جمله مشترکات فرهنگی ایران و ایتالیاست.
ایران و ایتالیا به شعر، هنر و فلسفه علاقه مند هستند و با توجه به دیرینه بودن روابط تاریخی آنها، می توان در این زمینه اقدامات مشترکی انجام داد. ایران و ایتالیا همواره در مواقع مختلف تاریخ به دنبال برقراری روابط مستمر بوده‌اند. همکاری در زمینه تفاهم نامه های امضاء شده بین دانشگاهها و مراکز علمی و فرهنگی را می توان نمونه‌ای از تلاش همیشگی ایران و ایتالیا برای روابط پایدار دانست. برگزاری کنفرانس‌های مشترک به ویژه برای معرفی مشاهیر، همچون حافظ، سعدی، مولانا و فردوسی، روابط دو کشور را مستحکم تر می نماید.
- ایتالیا چگونه از فناوری برای گسترش فرهنگ خود بهره می گیرد؟
با تحولات شگرف در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات، مفهوم دیپلماسی فرهنگی نیز دستخوش تغییر گردیده و متولیان مسائل فرهنگی را ملزم به باز تعریف این مهم نموده است. ظهور فناوری های دیجیتال به طور اساسی ساختار جوامع را تغییر داده است و پیامدهای بالقوه غیر قابل اندازه گیری بر ساختار اجتماعی آن دارد.
در زمینه اشاعه فرهنگ دیجیتال در ایتالیا، با همکاری مدارس، دانشگاه ها و سایر انجمن های فرهنگی و همچنین در حوزه میراث فرهنگی، اقدامات خوبی انجام شده است. تقریبا شروع این حرکت و بهره گیری از فناوری های پیشرو در خدمت تجارت فرهنگ، به ویژه در فضای مجازی در دوران همه گیری، بیشتر گسترش یافت.
قوانین و مقررات کشور ایتالیا به گونه ای است که از فعالان و صادر کنندگان فرهنگی و هنری، خواه در سطح ملی، خواه بین المللی حمایت های لازم می شود و این رایزنی همچون گذشته، با ارائه مشورت به هنرمندان کشورمان در ارائه این تسهیلات کمک می کند.
با استفاده از فناوری در بخش هایی نظیر زبان فارسی، برگزاری نشست های بین المللی و ملی و نیز دیپلماسی غذا و برگزاری کارگاه های مختلف برای معرفی ایران، اقدامات خوبی صورت گرفته است.
ایران به عنوان کشوری که در خصوص سایتهای باستان شناسی ثبت شده در یونسکو به عنوان میراث جهانی بشریت در رده بندی جهانی رتبه دهم را به خود اختصاص داده است می تواند نسبت به باقی کشورهای منطقه از جایگاه ویژه ای برخوردار باشد. بی شک استفاده از فناوری تبلیغات، نقش بسیار مهمی در گسترش فرهنگ یک کشور در دیگر کشورهای دنیا دارد. در خصوص معرفی الگو، می توان به کشورهای همسایه ایران اشاره کرد که با استفاده از تکنولوژی رسانه‌ای، در معرفی جذابیت های کشورشان (البته با صرف هزینه های بسیار بالایی) اقدام کرده اند.
- آموزش زبان فارسی در ایتالیا متقاضی و مراکز مشخص دارد؟
در کشور ایتالیا تنها نهاد به رسمیت شناخته شده در بخش آموزش زبان فارسی، رایزنی فرهنگی است و تاکنون پنجاه و هفت دوره آموزش زبان و ادبیات فارسی در این کشور برگزار شده است.
رایزنی فرهنگی سابقه طولانی و کارنامه درخشانی در بیست و پنج سال آموزش زبان فارسی دارد و این امر باعث شده که متقاضیان زیادی نه تنها از داخل ایتالیا حتی از دیگر کشورها در دوره های آموزش مجازی زبان فارسی شرکت نمایند. این دوره ها در سه سطح مقدماتی، متوسطه و پیشرفته برگزار می شود و ساعات تدریس به گونه ای تنظیم می شود که با اوقات کاری و تحصیلی متقاضیان تداخل نداشته باشد.
آشنایی با فرهنگ و تمدن ایران از طریق پایگاه اینترنتی نمایندگی به نشانی www.irancultura.it به سهولت در اختیار فارسی آموزان و جامعه علمی و فرهنگی کشور قرار دارد.
همچنین پشتیبانی از ترجمه و نشر دهها عنوان کتاب از آثار منظوم و منثور کلاسیک و معاصر، تاریخ و نقد ادبیات فارسی و گردآوری فرهنگ واژگان فارسی – ایتالیایی و ایتالیایی – فارسی جز اولویت های رایزنی است.
برگزاری ده ها نشست رونمایی آثار منتشر شده در حوزه ادبیات فارسی؛ معرفی نویسندگان و شعرای پارسی گو و همایش هایی در حوزه ادبیات کلاسیک و معاصر فارسی برای نشر و گسترش زبان فارسی از جمله اقدامات ایران در کشور ایتالیاست.
مطابق مشاهدات میدانی، اقبال به یادگیری زبان و ادبیات فارسی در کرسی ها و دوره های دانشگاهی، همواره تابعی از سطح مناسبات سیاسی؛ تجاری و همکاری های فرهنگی؛ هنری و علمی _ دانشگاهی دو کشور ایران و ایتالیا بوده است. افزایش فرصت های شغلی در جریان آن، شمار متقاضیان یادگیری زبان و ادبیات فارسی را نیز افزایش می دهد.
- زبانی که در کشور ایتالیا استفاده می‌شود چیست و کیفیت برقراری ارتباطات شما چگونه است؟
زبان رسمی کشور ایتالیا ، ایتالیایی است. ارتباط رایزن فرهنگی با بخشی از مجامع علمی و دانشگاهی، بیشتر انگلیسی است. البته در محافل دیگر، زبان رسمی کشور مورد استفاده قرار می گیرد.
- فیلم دریچه شناخت یک جامعه است؛ ایتالیا تا چه اندازه سینمای ایران و فیلم های ایرانی را می شناسد؟
سینماگران ایتالیایی در تاریخ هنر و صنعت سینما جایگاه ویژه ای داشته و فعالیت های سینمایی در حوزه های ساخت فیلم، آموزش سینما، برگزاری جشنواره و اقداماتی از این دست همچنان در این کشور پر رونق است. رسانه سینما در ایتالیا پرمخاطب و مؤثر و جشنواره های سینمایی پرشمار این کشور، غالباً پر مخاطب و برخوردار از اعتبار بین المللی است. از سوی دیگر، سینمای غالباً معناگرا یا اجتماعیِ ۴ دهه اخیر ایران، به یک برندِ بین المللی با زبانی بین المللی منبعث از خلاقیت و نوآوری مبدل شده و اهالی و مخاطبان سینما در ایتالیا با سینمای ایران بیگانه نیستند و سینماگران ایرانی حضوری مستمر و موفق در جشنواره های ایتالیایی داشته اند و آثار برگزیده سینمایی ایران همواره در نمایش های عمومی و سراسری در سالن های سینمای ایتالیا با استقبال عمومی مواجه گردیده است. اقبال به سینمای ایران در ایتالیا، علاوه بر موفقیت های بین المللی فیلمسازان پیشرو و صاحب سبک ایرانی، محصول دو جریان توأمان آگاهیِ بخشی از مخاطبانِ ایتالیایی در خصوص تحریفات رسانه ای مروج ایران هراسی در ایتالیا و آشنایی با واقعیت ایران معاصر است که از میان منابع و رسانه های معرف این واقعیت، سینما و ادبیات داستانی معاصر ایران تا حدی موفق به جلب اعتماد این جامعه مخاطب شده است که در خصوص سینما، جایگاهی مستقل و غالباً بی نیاز از پشتیبانی بخش دولتی دارد.
علاوه بر این، ساخت فیلم توسط سینماگران ایرانی در ایتالیا و همکاری های سینمایی بین دو کشور نیز مسبوق به سابقه است. این همکاری ها در دهه های اخیر، غالباً در سطح سینمای هنری و… جریان داشته و در سال های اخیر به سطوح دیگر و همکاری های فنی نیز توسعه یافته است. رایزنی فرهنگی با هماهنگی حضور آثار سینماگران ایرانی در جشنواره های فیلم ایتالیا، هماهنگی همکاری های سینمایی، ترجمه و نشر کتب معرفی سینمای ایران در ایتالیا، تولید و نشر محتوای مرتبط در پایگاه جامع ایران شناسی رایزنی، برپایی نشست های تخصصی معرفی سینمای ایران و نمایش فیلم، به رشد تجارت فرهنگی در این عرصه مساعدت می کند.
نظر به اهمیت سینمای ایران در حوزه بین الملل، جمهوری اسلامی ایران از بدو تاسیس جشنواره ونیز به عنوان مهمترین رویداد سینمایی ایتالیا و یکی از مهمترین رویدادهای سینمایی جهان، با عرضه آثار سینمای معناگرای کشورمان، در این فستیوال سینمایی حضور چشمگیر و موفق داشته است و هر ساله موفق به دریافت جوایز و عناوین برتر این رویداد سینمایی شده است.
